Thông tin về các chương trình đưa lao động Việt Nam sang làm việc tại Hàn Quốc

Hàn Quốc là một trong những thị trường lao động trọng điểm của Việt Nam. Hiện nay, ta đã đưa được gần 80.000 lao động sang làm việc tại Hàn Quốc thông qua ba kênh cung ứng:

1. Lao động kỹ thuật cao đi theo Chương trình thẻ vàng (E7). Số lượng hiện nay khoảng 800 lao động, làm việc chủ yếu trong các ngành nghề điện tử, cơ khí, vận hành máy (trình độ đại học), hàn và đầu bếp.

2. Lao động thuyền viên tàu đánh cá gần bờ và tàu đánh cá xa bờ. Hiện có gần 10.000 thuyền viên Việt Nam đang làm việc tại Hàn Quốc do 15 doanh nghiệp cung ứng. Các doanh nghiệp cung ứng thuyền viên tàu cá gần bờ là Hoàng Long Huresu, Letco, Sona, Sovilaco, Sowatco, TTLC và Trancimexco. Các doanh nghiệp cung ứng thuyền viên tàu cá xa bờ là Cienco 1, Innimexco Hải Dương, IDC, Minh Tâm, LOD, Sowatco, Traminco, TTLC).

3. Lao động đi theo Chương trình cấp phép việc làm cho lao động nước ngoài của Hàn Quốc (gọi tắt là Chương trình EPS). Đây là kênh cung ứng lao động chủ yếu, hiện có khoảng hơn 46,000 lao động đang làm việc tại Hàn Quốc theo chương trình này.

Chương trình EPS được thực hiện từ năm 2004 thông qua Bản ghi nhớ (MOU) ký giữa Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội với Bộ Việc làm và Lao động Hàn Quốc. MOU có thời hạn 2 năm và được ký gia hạn tiếp mỗi lần hai năm. Trung tâm Lao động ngoài nước là đơn vị được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội giao thực hiện việc phái cử lao động sang Hàn Quốc theo Chương trình EPS.

Tuy nhiên, vấn đề người lao động hết hạn hợp đồng không về nước, ở lại làm việc và cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc đang là một trở ngại chính trong việc ổn định và phát triển thị trường này một cách bền vững. Hiện có hơn 15.000 lao động Việt Nam cư trú bất hợp pháp, chiếm 30% tổng số lao động Việt Nam tại Hàn Quốc và chiếm 12% tổng số người nước ngoài cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc. Tình trạng này ảnh hưởng xấu đến uy tín của người lao động Việt Nam trên thị trường lao động quốc tế và dẫn đến việc Chính phủ Hàn Quốc hạn chế tiếp nhận lao động Việt Nam. Hàn Quốc đã 02 lần không ký gia hạn Bản ghi nhớ thông thường về phái cử và tiếp nhận lao động với Việt Nam mà chỉ ký MOU đặc biệt (lần 1 ngày 31/12/2013 và lần hai ngày 10/04/2015) để tiếp nhận những lao động đã đăng ký và kiểm tra tiếng Hàn.

Để giảm tỷ lệ lao động bất hợp pháp tại Hàn Quốc, tạo cơ sở cho việc ký Bản Ghi nhớ bình thường với Hàn Quốc, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã và đang phối hợp với các Bộ, ngành liên quan và các địa phương tiếp tục triển khai quyết liệt các giải pháp:

a) Trực tiếp cùng các địa phương tổ chức nhiều hội nghị thông tin, tuyên truyền, vận động đến tận các xã, phường và gia đình người lao động tại Việt Nam để các gia đình cam kết yêu cầu thân nhân đang làm việc tại Hàn Quốc về nước đúng thời hạn; tổ chức các cuộc tư vấn trực tiếp đến hàng chục nghìn người lao động tại Hàn Quốc về việc cần thiết phải về nước đúng thời hạn.

b) Thành lập Văn phòng Quản lý lao động tại Hàn Quốc để quản lý lao động, theo dõi thời hạn người lao động hết hạn hợp đồng để phối hợp với các cơ quan chức năng của Hàn Quốc tuyên truyền, vận động người lao động về nước.

c) Hỗ trợ người lao động tái hòa nhập sau khi về nước thông qua các hoạt động hội chợ việc làm, phiên giao dịch việc làm và giới thiệu lao động về nước cho các doanh nghiệp đàu tư nước ngoài tại Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp Hàn Quốc tuyển dụng;

d) Phối hợp với các Bộ, ngành trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành một số chính sách ngăn ngừa và chế tài xử lý tình trạng người lao động vi phạm, gồm:

+ Quyết định số 1465/QĐ-TTg ngày 21/8/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện thí điểm ký quỹ đối với người lao động đi làm việc tại Hàn Quốc theo Chương trình EPS.

+ Nghị định số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013 của Chính phủ về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội và đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, trong đó có quy định người lao động làm việc ở nước ngoài bỏ hợp đồng, hết hạn hợp đồng không về nước bị xử phạt vi phạm hành chính từ 80 đến 100 triệu đồng.

+ Ngày 30/5/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 12/CT-TTg về tăng cường quản lý người lao động Việt Nam làm việc tại Hàn Quốc, trong đó chỉ đạo các Bộ, ngành và chính quyền các địa phương thực hiện quyết liệt các giải pháp nêu trên nhằm giảm tỷ lệ lao động hết hạn hợp đồng không về nước tại Hàn Quốc.

Chính sách ân hạn của Hàn Quốc và miễn xử phạt của Việt Nam

Hiện Hàn Quốc đang áp dụng Chính sách khuyến khích người lao động bất hợp pháp tự nguyện hồi hương (tháng 5/2015). Theo đó, người lao động bất hợp pháp nếu tự nguyện hồi hương sẽ không bị xử phạt, không bị giam giữ và thời hạn cấm nhập cảnh trở lại Hàn Quốc giảm xuống còn 2 năm (so với 5 năm đối với người bị bắt và trục xuất).

Để tạo thuận lợi và khuyến khích người lao động Việt Nam cư trú và làm việc bất hợp pháp tự nguyện về nước, vừa qua Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã báo cáo và trình Chính phủ ban hành Chính sách miễn phạt tiền đối với lao động Việt Nam cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc tự nguyện về nước. Tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 8/2015, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 62/NQ-CP ngày 7/9/2015 đồng ý miễn phạt tiền đối với những lao động Việt Nam cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc tự nguyện về nước trong thời hạn từ ngày 01/09/2015 đến hết ngày 31/12/2015.

Đồng thời, ngày 7/10/2015 Chính phủ cũng ban hành Nghị định số 88/2015/NĐ-CP sửa đổi Nghị định số 95/2013/NĐ-CP của Chính phủ. Theo đó, tất cả lao động làm việc và cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc sẽ bị xử phạt theo Nghị định 95/2013/NĐ-CP sau khi hết hết thời hạn miễn xử phạt theo Nghị quyết số 62/NĐ-CP ngày 07/9/2015 của Chính phủ mà không tự nguyện về nước.